عَنْ أُمِّ سَلَمَةَ زَوْجِ النَّبِیِّ صَلَّى اللَّهُ عَلَیْهِ وَسَلَّمَ عَنْ النَّبِیِّ صَلَّى اللَّهُ عَلَیْهِ وَسَلَّمَ قَالَ یَکُونُ اخْتِلَافٌ عِنْدَ مَوْتِ خَلِیفَةٍ فَیَخْرُجُ رَجُلٌ مِنْ أَهْلِ الْمَدِینَةِ هَارِبًا إِلَى مَکَّةَ فَیَأْتِیهِ نَاسٌ مِنْ أَهْلِ مَکَّةَ فَیُخْرِجُونَهُ وَهُوَ کَارِهٌ فَیُبَایِعُونَهُ بَیْنَ الرُّکْنِ وَالْمَقَامِ وَیُبْعَثُ إِلَیْهِ بَعْثٌ مِنْ أَهْلِ الشَّامِ فَیُخْسَفُ بِهِمْ بِالْبَیْدَاءِ بَیْنَ مَکَّةَ وَالْمَدِینَةِ فَإِذَا رَأَى النَّاسُ ذَلِکَ أَتَاهُ أَبْدَالُ الشَّامِ وَعَصَائِبُ أَهْلِ الْعِرَاقِ فَیُبَایِعُونَهُ بَیْنَ الرُّکْنِ وَالْمَقَامِ ثُمَّ یَنْشَأُ رَجُلٌ مِنْ قُرَیْشٍ أَخْوَالُهُ کَلْبٌ فَیَبْعَثُ إِلَیْهِمْ بَعْثًا فَیَظْهَرُونَ عَلَیْهِمْ وَذَلِکَ بَعْثُ کَلْبٍ وَالْخَیْبَةُ لِمَنْ لَمْ یَشْهَدْ غَنِیمَةَ کَلْبٍ فَیَقْسِمُ الْمَالَ وَیَعْمَلُ فِی النَّاسِ بِسُنَّةِ نَبِیِّهِمْ صَلَّى اللَّهُ عَلَیْهِ وَسَلَّمَ وَیُلْقِی الْإِسْلَامُ بِجِرَانِهِ فِی الْأَرْضِ فَیَلْبَثُ سَبْعَ سِنِینَ ثُمَّ یُتَوَفَّى وَیُصَلِّی عَلَیْهِ الْمُسْلِمُونَ
قَالَ أَبُو دَاوُد قَالَ بَعْضُهُمْ تِسْعَ سِنِینَ و قَالَ بَعْضُهُمْ سَبْعَ سِنِینَ .
از ام سلمه رضی الله عنها همسر پیامبر صلی الله علیه و آله وسلم روایت است که پیامبر صلی الله علیه وآله وسلم فرمودند: زمان مرگ خلیفه ای (از خلفاء) اختلاف می افتد در آن وقت مردی از اهل مدینه فرار نموده و به مکه می گریزد سپس افرادی از اهل مکه (بنزدش)می آیند و او را (از خانه اش) بیرون می کنند و در حالی که ناراض است با او در میان حجر الاسود و مقام ابراهیم (علیه السلام) بیعت می کنندوبرضد او گروهی از اهل شام فرستاده می شود و این گروه چون به منطقه ی بیداء که در میان مکه و مدینه است می رسند به زمین فروبرده می شوند و چون این جریان را مردم می بینند ابدال شام و گروهائی از اهل عراق می آیند و با اودر میان حجر الاسود و مقام (ابراهیم علیه السلام) بیعت می کنند. سپس فردی از قریش که دائیهایش از قبیله کلب اند گروهی را بسوی آنها می فرستد و آنها بر این گروه کلب غالب می گردند، زیان و نام کامی باد بر کسی که به غنیمت به دست آمده از قبلیه کلب حاضر نباشد،(سپس مهدی)مال را تقسیم می کند ودر میان مردم به سنّت پیامبرشان صلی الله علیه و آله وسلم عمل می کند وآنها را برآنان اجراء می کند و اسلام سینه و گردنش را بر زمین می گذارد و(مهدی) هفت سال می ماند و سپس وفات می کند و مسلمانان بر ایشان نماز می خوانند.
ابوداود می گوید برخی راویان ماندن مهدی در دنیا را نه سال بیان نمودند و برخی نیز هفت سال بیان نمودند
(آلبانی این حدیث را ضعیف دانسته است)
23- عَن أَبی أَیُّوبَ أَنَّ أَعْرَابِیًّا عَرَضَ لِرَسُولِ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَیْهِ وَسَلَّمَ (وَفِی رِوَایَةِ : جَاءَ رَجُلٌ إِلَى النَّبِیِّ صَلَّى اللَّهُ عَلَیْهِ وَسَلَّمَ)وَهُوَ فِی سَفَرٍ فَأَخَذَ بِخِطَامِ نَاقَتِهِ أَوْ بِزِمَامِهَا ثُمَّ قَالَ یَا رَسُولَ اللَّهِ أَوْ یَا مُحَمَّدُ أَخْبِرْنِی بِمَا یُقَرِّبُنِی مِنْ الْجَنَّةِ (وَفِی رِوَایَةِ : فَقَالَ دُلَّنِی عَلَى عَمَلٍ أَعْمَلُهُ یُدْنِینِی مِنْ الْجَنَّةِ) وَمَا یُبَاعِدُنِی مِنْ النَّارِ قَالَ فَکَفَّ النَّبِیُّ صَلَّى اللَّهُ عَلَیْهِ وَسَلَّمَ ثُمَّ نَظَرَ فِی أَصْحَابِهِ ثُمَّ قَالَ لَقَدْ وُفِّقَ أَوْ لَقَدْ هُدِیَ قَالَ کَیْفَ قُلْتَ قَالَ فَأَعَادَ فَقَالَ النَّبِیُّ صَلَّى اللَّهُ عَلَیْهِ وَسَلَّمَ تَعْبُدُ اللَّهَ لَا تُشْرِکُ بِهِ شَیْئًا وَتُقِیمُ الصَّلَاةَ وَتُؤْتِی الزَّکَاةَ وَتَصِلُ الرَّحِمَ (وَفِی رِوَایَةِ : ذَا رَحِمِکَ)دَعْ النَّاقَةَ(وَفِی رِوَایَةِ : فَلَمَّا أَدْبَرَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَیْهِ وَسَلَّمَ إِنْ تَمَسَّکَ بِمَا أُمِرَ بِهِ) (وَفِی رِوَایَةِ : إِنْ تَمَسَّکَ بِهِ) دَخَلَ الْجَنَّةَ.
24-عَنْ أَبِی هُرَیْرَةَ أَنَّ أَعْرَابِیًّا جَاءَ إِلَى رَسُولِ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَیْهِ وَسَلَّمَ فَقَالَ یَا رَسُولَ اللَّهِ دُلَّنِی عَلَى عَمَلٍ إِذَا عَمِلْتُهُ دَخَلْتُ الْجَنَّةَ قَالَ تَعْبُدُ اللَّهَ لَا تُشْرِکُ بِهِ شَیْئًا وَتُقِیمُ الصَّلَاةَ الْمَکْتُوبَةَ وَتُؤَدِّی الزَّکَاةَ الْمَفْرُوضَةَ وَتَصُومُ رَمَضَانَ قَالَ وَالَّذِی نَفْسِی بِیَدِهِ لَا أَزِیدُ عَلَى هَذَا شَیْئًا أَبَدًا وَلَا أَنْقُصُ مِنْهُ فَلَمَّا وَلَّى قَالَ النَّبِیُّ صَلَّى اللَّهُ عَلَیْهِ وَسَلَّمَ مَنْ سَرَّهُ أَنْ یَنْظُرَ إِلَى رَجُلٍ مِنْ أَهْلِ الْجَنَّةِ فَلْیَنْظُرْ إِلَى هَذَا.
25-عَنْ جَابِرٍ قَالَ أَتَى النَّبِیَّ صَلَّى اللَّهُ عَلَیْهِ وَسَلَّمَ النُّعْمَانُ بْنُ قَوْقَلٍ (وَفِی رِوَایَةِ : أَنَّ رَجُلًا سَأَلَ رَسُولَ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَیْهِ وَسَلَّمَ) فَقَالَ یَا رَسُولَ اللَّهِ أَرَأَیْتَ إِذَا صَلَّیْتُ الْمَکْتُوبَةَ(وَفِی رِوَایَةِ : الصَّلَوَاتِ الْمَکْتُوبَاتِ)( وَصُمْتُ رَمَضَانَ) وَحَرَّمْتُ الْحَرَامَ وَأَحْلَلْتُ الْحَلَالَ (وَلَمْ أَزِدْ عَلَى ذَلِکَ شَیْئًا)أَأَدْخُلُ الْجَنَّةَ فَقَالَ النَّبِیُّ صَلَّى اللَّهُ عَلَیْهِ وَسَلَّمَ نَعَمْ(قَالَ وَاللَّهِ لَا أَزِیدُ عَلَى ذَلِکَ شَیْئًا)
بَاب مَا جَاءَ فِی ذَهَابِ الْعِلْمِ
بحث آنچه در باره از بین رفتن علم (دین) آمده است
عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ عَمْرِو بْنِ الْعَاصِ قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَیْهِ وَسَلَّمَ إِنَّ اللَّهَ لَا یَقْبِضُ الْعِلْمَ انْتِزَاعًا یَنْتَزِعُهُ مِنْ النَّاسِ وَلَکِنْ یَقْبِضُ الْعِلْمَ بِقَبْضِ الْعُلَمَاءِ حَتَّى إِذَا لَمْ یَتْرُکْ عَالِمًا اتَّخَذَ النَّاسُ رُءُوسًا جُهَّالًا فَسُئِلُوا فَأَفْتَوْا بِغَیْرِ عِلْمٍ فَضَلُّوا وَأَضَلُّوا.
از عبد الله بن عمروبن عاص رضی الله عنهما روایت است که رسول الله صلی الله علیه و آله وسلم فرمودند: همانا الله (عزوجل)، مستقیما علم را از میان مردم نمی کشد و از بین نمی برد بلکه علم را با گرفتن علماء می گیرد تا اینکه عالمی را رها نکند و مردم افراد بسیار جاهل و نادانی را بعنوان رئیس انتخاب نموده واز آن جاهلان سؤال شده و آنان بدون علم فتوی داده خود گمراه و دیگران را نیز گمراه خواهند نمود.
قَالَ أَبُو عِیسَى هَذَا حَدِیثٌ حَسَنٌ صَحِیحٌ.
ابوعیسی(امام ترمذی رحمه الله) فرموده اند که این حدیث حسن وصحیح است.
(استادآلبانی این حدیث را صحیح دانسته است)
بَاب التِّجَارَةِ فِی الْخَمْرِ
بحث (حرمت) تجارت در شراب
عَنْ عَائِشَةَ رَضِیَ اللَّهُ عَنْهَا قَالَتْ لَمَّا نَزَلَتْ الْآیَاتُ مِنْ آخِرِ سُورَةِ الْبَقَرَةِ فِی الرِّبَا خَرَجَ رَسُولُ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَیْهِ وَسَلَّمَ فَحَرَّمَ التِّجَارَةَ فِی الْخَمْرِ.
از عایشه رضی الله عنها روایت است که ایشان فرمودند: زمانی که آیات آخر سوره بقره در باره حرمت ربا و سود ناز شدند (در همان زمان) رسول الله صلی الله علیه و آله وسلم از خانه بیرون شده ( و به مسجد رفتند) وسپس تجارت در شراب را حرام اعلان نمودند.
(آلبانی گفته اند که این حدیث صحیح است)
عَنْ ابْنِ عَبَّاسٍ قَالَ بَلَغَ عُمَرَ أَنَّ سَمُرَةَ بَاعَ خَمْرًا فَقَالَ قَاتَلَ اللَّهُ سَمُرَةَ أَلَمْ یَعْلَمْ أَنَّ رَسُولَ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَیْهِ وَسَلَّمَ قَالَ لَعَنَ اللَّهُ الْیَهُودَ حُرِّمَتْ عَلَیْهِمْ الشُّحُومُ فَجَمَلُوهَا فَبَاعُوهَا.
از ابن عباس (رضی الله عنه) روایت است که خبر به عمر ( رضی الله عنه) رسید که سمره (رضی الله عنه) (کمی) شراب فروختند، (عمر رضی الله عنه) گفت: الله سمره را بکشد آیا نداسته است که همانا رسول الله صلی الله علیه و آله وسلم یهود را لعنت نموده زیرا زمانی که بر آنان پی حیوانات حرام قرار داده شده بود حیله کردند پی های حیوانات را باز و گداخته نموده و سپس فروختند .(تا از پولشان استفاده کنند و سمره نیز می خواهد اینگونه حیله کند).
(آلبانی گفته اند که این حدیث صحیح است)
بَاب لُعِنَتْ الْخَمْرُ عَلَى عَشْرَةِ أَوْجُهٍ
بحث اینکه ده نفرمرتبط به شراب لعنت شده اند
عن ابْن عُمَرَ یَقُولُ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَیْهِ وَسَلَّمَ لُعِنَتْ الْخَمْرُ عَلَى عَشْرَةِ أَوْجُهٍ بِعَیْنِهَا وَعَاصِرِهَا وَمُعْتَصِرِهَا وَبَائِعِهَا وَمُبْتَاعِهَا وَحَامِلِهَا وَالْمَحْمُولَةِ إِلَیْهِ وَآکِلِ ثَمَنِهَا وَشَارِبِهَا وَسَاقِیهَا.
از ابن عمر رضی الله عنهما روایت است که رسول الله صلی الله علیه و آله وسلم فرمودند: لعنت شده در رابطه با شراب ده چیز؛ خود شراب، وگیرنده و درست کننده شراب (خواه بر خودش باشد و یا دیگری) وکسی که برای خودش شراب گرفته و درست می کند، وفروشنده شراب، وخریدار شراب، وحمل ونقل کننده شراب، وکسی که برایش شراب حمل و آورده می شود، وکسی که پول (به دست آمده) از شراب را می خورد، وشراب خور و کسی که به دیگران شراب داده و آنان را می نوشاند.
(آلبانی گفته اند که این حدیث صحیح است)
عن أَنَس قَالَ لَعَنَ رَسُولُ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَیْهِ وَسَلَّمَ فِی الْخَمْرِ عَشَرَةً عَاصِرَهَا وَمُعْتَصِرَهَا وَالْمَعْصُورَةَ لَهُ وَحَامِلَهَا وَالْمَحْمُولَةَ لَهُ وَبَائِعَهَا وَالْمَبْیُوعَةَ لَهُ وَسَاقِیَهَا وَالْمُسْتَقَاةَ لَهُ حَتَّى عَدَّ عَشَرَةً مِنْ هَذَا الضَّرْبِ.
از انس رضی الله عنه روایت است که رسول الله صلی الله علیه و آله وسلم در رابطه با شراب ده (فرد) را لعنت نمودند: گیرنده و درست کننده شراب (خواه بر خودش باشد و یا دیگری) وکسی که برای خودش شراب گرفته و درست می کند، و کسی که برای شراب درست می شود، وحمل ونقل کننده شراب، وفروشنده شراب، وکسی که برایش شراب فروخته می شود، وکسی که به دیگران شراب داده و آنان را می نوشاند وکسی که برایش طلب شراب برای نوشیدن می شود، وبهمین منوال افراد مرتبط با شراب را ذکر نمود تا اینکه ده گروه از این قبیل شدند.
(آلبانی گفته اند که این حدیث صحیح است)
بَاب مَا جَاءَ فِی الِاسْتِیصَاءِ بِمَنْ طَلَبَ الْعِلْمَ
بحث آنچه در باره توصیه نمودن نسبت به طالب العلم آمده است
عَنْ أَبِی هَارُونَ الْعَبْدِیِّ قَالَ کُنَّا نَأْتِی أَبَا سَعِیدٍ فَیَقُولُ مَرْحَبًا بِوَصِیَّةِ رَسُولِ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَیْهِ وَسَلَّمَ إِنَّ رَسُولَ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَیْهِ وَسَلَّمَ قَالَ إِنَّ النَّاسَ لَکُمْ تَبَعٌ وَإِنَّ رِجَالًا یَأْتُونَکُمْ مِنْ أَقْطَارِ الْأَرَضِینَ یَتَفَقَّهُونَ فِی الدِّینِ فَإِذَا أَتَوْکُمْ فَاسْتَوْصُوا بِهِمْ خَیْرًا.
ازابوهارون عبدی روایت است که ایشان فرمودند: ما به نزد ابوسعید (خدری رضی الله عنه) می آمدیم ایشان به ما می گفتند: خوش آمد باد به وصیت رسول الله صلی الله علیه و آله وسلم همانا رسول الله صلی الله علیه و آله وسلم فرمودند: همانا مردم تابع و دنبال روی شما هستند وهمانا مردانی از اطراف زمینها به نزد شما می آیند تا علم و فهم دین حاصل نمایند لذا هر گاه که (آن) افراد آمدند من شما راتوصیه می کنم که با آنها به خوبی برخورد نمایید.
(استادآلبانی این حدیث را ضعیف دانسته است)
عَنْ أَبِی سَعِیدٍ الْخُدْرِیِّ عَنْ النَّبِیِّ صَلَّى اللَّهُ عَلَیْهِ وَسَلَّمَ قَالَ یَأْتِیکُمْ رِجَالٌ مِنْ قِبَلِ الْمَشْرِقِ یَتَعَلَّمُونَ فَإِذَا جَاءُوکُمْ فَاسْتَوْصُوا بِهِمْ خَیْرًا.
قَالَ فَکَانَ أَبُو سَعِیدٍ إِذَا رَآنَا قَالَ مَرْحَبًا بِوَصِیَّةِ رَسُولِ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَیْهِ وَسَلَّمَ.
ازابوسعید خدری (رضی الله عنه) روایت است که رسول الله صلی الله علیه و آله وسلم فرمودند: همانا مردانی از سمت مشرق به نزد شما می آیند تا علم حاصل نمایند لذا هر گاه که (آن) افراد آمدند من شما راتوصیه می کنم که با آنها به خوبی برخورد نمایید.
(روای) می گوید: ابوسعید رضی الله عنه بودند که هر گاه ما را می دیدند می گفتند: خوش آمد باد به وصیت رسول الله صلی الله علیه و آله وسلم.
(استادآلبانی این حدیث را ضعیف دانسته است)
بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِیمِ
مُقَدِّمَةٌ
1 - عَنْ سَمُرَةَ بْنِ جُنْدَبٍ و عَنْ الْمُغِیرَةِ بْنِ شُعْبَةَ قَالَا قَالَ رَسُولُ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَیْهِ وَسَلَّمَ : مَنْ حَدَّثَ عَنِّی بِحَدِیثٍ یُرَى أَنَّهُ کَذِبٌ فَهُوَ أَحَدُ الْکَاذِبِینَ .
2 - عَنْ عَلِیّ رَضِیَ اللَّهُ عنه قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَیْهِ وَسَلَّمَ لَا تَکْذِبُوا عَلَیَّ فَإِنَّهُ مَنْ یَکْذِبْ عَلَیَّ یَلِجْ النَّارَ.
3 - عَنْ أَنَسِ بْنِ مَالِکٍ أَنَّهُ قَالَ إِنَّهُ لَیَمْنَعُنِی أَنْ أُحَدِّثَکُمْ حَدِیثًا کَثِیرًا أَنَّ رَسُولَ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَیْهِ وَسَلَّمَ قَالَ مَنْ تَعَمَّدَ عَلَیَّ کَذِبًا فَلْیَتَبَوَّأْ مَقْعَدَهُ مِنْ النَّارِ.
4 - عَنْ أَبِی هُرَیْرَةَ قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَیْهِ وَسَلَّمَ مَنْ کَذَبَ عَلَیَّ مُتَعَمِّدًا فَلْیَتَبَوَّأْ مَقْعَدَهُ مِنْ النَّارِ.
6 - عَنْ أَبِی هُرَیْرَةَ قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَیْهِ وَسَلَّمَ کَفَى بِالْمَرْءِ کَذِبًا أَنْ یُحَدِّثَ بِکُلِّ مَا سَمِعَ.
7- عَنْ أَبِی عُثْمَانَ النَّهْدِیِّ قَالَ قَالَ عُمَرُ بْنُ الْخَطَّابِ رَضِیَ اللَّهُ عَنْهُ بِحَسْبِ الْمَرْءِ مِنْ الْکَذِبِ أَنْ یُحَدِّثَ بِکُلِّ مَا سَمِعَ.
8- عَنْ عَبْدِ اللَّهِ قَالَ بِحَسْبِ الْمَرْءِ مِنْ الْکَذِبِ أَنْ یُحَدِّثَ بِکُلِّ مَا سَمِعَ.
9- قَالَ عَبْدَ اللَّهِ بْنَ مَسْعُودٍ قَالَ مَا أَنْتَ بِمُحَدِّثٍ قَوْمًا حَدِیثًا لَا تَبْلُغُهُ عُقُولُهُمْ إِلَّا کَانَ لِبَعْضِهِمْ فِتْنَةً.
10 - عَنْ أَبِی هُرَیْرَةَ عَنْ رَسُولِ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَیْهِ وَسَلَّمَ أَنَّهُ قَالَ سَیَکُونُ فِی آخِرِ أُمَّتِی أُنَاسٌ یُحَدِّثُونَکُمْ مَا لَمْ تَسْمَعُوا أَنْتُمْ وَلَا آبَاؤُکُمْ فَإِیَّاکُمْ وَإِیَّاهُمْ.
11- عَنْ أَبِی هُرَیْرَةَ قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَیْهِ وَسَلَّمَ یَکُونُ فِی آخِرِ الزَّمَانِ دَجَّالُونَ کَذَّابُونَ یَأْتُونَکُمْ مِنْ الْأَحَادِیثِ بِمَا لَمْ تَسْمَعُوا أَنْتُمْ وَلَا آبَاؤُکُمْ فَإِیَّاکُمْ وَإِیَّاهُمْ لَا یُضِلُّونَکُمْ وَلَا یَفْتِنُونَکُمْ.
12- عَنْ عَامِرِ بْنِ عَبَدَةَ قَالَ قَالَ عَبْدُ اللَّهِ إِنَّ الشَّیْطَانَ لِیَتَمَثَّلُ فِی صُورَةِ الرَّجُلِ فَیَأْتِی الْقَوْمَ فَیُحَدِّثُهُمْ بِالْحَدِیثِ مِنْ الْکَذِبِ فَیَتَفَرَّقُونَ فَیَقُولُ الرَّجُلُ مِنْهُمْ سَمِعْتُ رَجُلًا أَعْرِفُ وَجْهَهُ وَلَا أَدْرِی مَا اسْمُهُ یُحَدِّثُ.
13- عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ عَمْرِو بْنِ الْعَاصِ قَالَ إِنَّ فِی الْبَحْرِ شَیَاطِینَ مَسْجُونَةً أَوْثَقَهَا سُلَیْمَانُ یُوشِکُ أَنْ تَخْرُجَ فَتَقْرَأَ عَلَى النَّاسِ قُرْآنًا.
15- عَنْ طَاوُسٍ عَنْ ابْنِ عَبَّاسٍ قَالَ إِنَّمَا کُنَّا نَحْفَظُ الْحَدِیثَ وَالْحَدِیثُ یُحْفَظُ عَنْ رَسُولِ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَیْهِ وَسَلَّمَ فَأَمَّا إِذْ رَکِبْتُمْ کُلَّ صَعْبٍ وَذَلُولٍ فَهَیْهَاتَ.
16- عَنْ مُجَاهِدٍ قَالَ جَاءَ بُشَیْرٌ الْعَدَوِیُّ إِلَى ابْنِ عَبَّاسٍ فَجَعَلَ یُحَدِّثُ وَیَقُولُ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَیْهِ وَسَلَّمَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَیْهِ وَسَلَّمَ فَجَعَلَ ابْنُ عَبَّاسٍ لَا یَأْذَنُ لِحَدِیثِهِ وَلَا یَنْظُرُ إِلَیْهِ فَقَالَ یَا ابْنَ عَبَّاسٍ مَالِی لَا أَرَاکَ تَسْمَعُ لِحَدِیثِی أُحَدِّثُکَ عَنْ رَسُولِ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَیْهِ وَسَلَّمَ وَلَا تَسْمَعُ فَقَالَ ابْنُ عَبَّاسٍ إِنَّا کُنَّا مَرَّةً إِذَا سَمِعْنَا رَجُلًا یَقُولُ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَیْهِ وَسَلَّمَ ابْتَدَرَتْهُ أَبْصَارُنَا وَأَصْغَیْنَا إِلَیْهِ بِآذَانِنَا فَلَمَّا رَکِبَ النَّاسُ الصَّعْبَ وَالذَّلُولَ لَمْ نَأْخُذْ مِنْ النَّاسِ إِلَّا مَا نَعْرِفُ.
17- عَنْ ابْنِ أَبِی مُلَیْکَةَ قَالَ کَتَبْتُ إِلَى ابْنِ عَبَّاسٍ أَسْأَلُهُ أَنْ یَکْتُبَ لِی کِتَابًا وَیُخْفِی عَنِّی فَقَالَ وَلَدٌ نَاصِحٌ أَنَا أَخْتَارُ لَهُ الْأُمُورَ اخْتِیَارًا وَأُخْفِی عَنْهُ قَالَ فَدَعَا بِقَضَاءِ عَلِیٍّ فَجَعَلَ یَکْتُبُ مِنْهُ أَشْیَاءَ وَیَمُرُّ بِهِ الشَّیْءُ فَیَقُولُ وَاللَّهِ مَا قَضَى بِهَذَا عَلِیٌّ إِلَّا أَنْ یَکُونَ ضَلَّ.
18- عَنْ طَاوُسٍ قَالَ أُتِیَ ابْنُ عَبَّاسٍ بِکِتَابٍ فِیهِ قَضَاءُ عَلِیٍّ رَضِیَ اللَّهُ عَنْهُ فَمَحَاهُ إِلَّا قَدْرَ وَأَشَارَ سُفْیَانُ بْنُ عُیَیْنَةَ بِذِرَاعِهِ.